Voor leerkrachten

Heb je vragen over het stimuleren van de taalontwikkeling en zou je graag praktijkvoorbeelden zien, dan is dat mogelijk. Misschien heb je een vraag over hoe je kunt werken aan de zinsbouw, hoe je een taaldenkgesprek voert, hoe je een taalrijke omgeving kunt creëren, wat je kunt doen om de uitspraak van een kind te verbeteren middels klankonderwijs, etc. Wil je graag een kijkje nemen in de praktijk, maak dan gebruik van het formulier op onze contact-pagina.

Ineens krijg je te horen dat je een meertalige leerling in de klas krijgt. En nu?

Elke leerling en elke school is verschillend, daarom zijn er geen kant-en-klare adviezen beschikbaar. Je moet als leerkracht inspelen op de specifieke onderwijsbehoeften van de meertalige leerling. Hierbij denken we graag met je mee. Als TAEL kunnen wij begeleiden bij een leerling, die instroomt in een kleutergroep maar nog niet eerder Nederlands taalaanbod heeft gehad of bij de overstap van een leerling, die uitstroomt vanuit de Eerste Opvang Anderstaligen (Babbel, de Hasselbraam).

We geven hieronder alvast een aantal basisvoorwaarden waar je rekening mee kunt houden. We maken hierbij onderscheid tussen wat je vooraf kunt doen als een nieuwe leerling in je groep komt, op de eerste dag, in de eerste week en in de eerste maand. Meer tips staan in onze handreikingen: voor onderbouw en voor midden- & bovenbouw. Heb je die al gedownload? Deze handreikingen zijn op onze home-pagina te downloaden.

Vooraf

• Probeer zoveel mogelijk informatie over de nieuwe leerling te verzamelen: de context van het gezin, reiservaringen, schoolervaringen van de leerling in het land van herkomst, wie is de contactpersoon van het gezin, waarom is de leerling aangemeld bij jullie op school? Deze informatie kun je verzamelen tijdens een intake. TAEL heeft voorbeelden van vragen die gesteld kunnen worden bij een intake.
• Komt de leerling van de Eerste Opvang Anderstaligen (Babbel, de Hasselbraam)? Lees het uitstroomrapport  van de Eerste Opvang Anderstaligen goed door. Hierin staan handelingsadviezen. Misschien kun jij of de IB-er van jouw school vooraf observeren bij de Eerste Opvang Anderstaligen? De Hasselbraam, Babbel, ontvangt je graag. Zo zorg je voor een warme overdracht en kunnen mogelijke hulpvragen al beantwoord worden.
• Denk na over de communicatie: spreek jij de thuistaal? Is er een klasgenoot die dat spreekt? Kun je Google Translate gebruiken, wanneer een kind iets niet begrijpt?
• Leg aan je klas uit wie er komt. Vertel waar het kind vandaan komt en welke talen de leerling spreekt.
• Leg uit wat het betekent als je nieuw bent in Nederland.
• Bedenk samen met de klas wat jullie kunnen doen om de nieuwe klasgenoot zich welkom te laten voelen. Maak de tafel gereed met alle schriftjes/pennen etc.

Eerste dag

• Nodig ouders ook uit in de klas/ op school.
• Koppel het kind aan een maatje. Is er een maatje die dezelfde taal spreekt. Kies na een poosje een ander maatje, zodat de leerling contact maakt met andere klasgenootjes.
• Houd een rondleiding door de school (waar is het toilet?).
• Zorg voor kale rekensommen op niveau.
• Speel een paar namen- of groepsvormende spelletjes.
• Geef ruimte om te spelen
• Vertel wanneer er gym is en wat daarvoor nodig is.

Eerste week

• Probeer in te schatten in welke niveaugroepjes het kind kan werken.
• Bespreek de afspraken van de klas (hangen de afspraken zichtbaar in de klas?).
• Kijk of het lukt om de nieuwe leerling wat te laten vertellen over wie hij/zij is en waar hij/zij vandaan komt.

Na drie weken:

• Deze eerste drie weken dat een leerling op school is, is een tijd van observatie. Investeer als leerkracht deze tijd om het kind te leren kennen.

Geef het kind tijd om te wennen aan de nieuwe fase. Een leerling die een tweede taal verwerft, doet dat aanvankelijk op dezelfde manier als de moedertaalspreker. Hij/zij luistert, neemt de klanken, de intonatie, de woorden en zinspatronen van de taal in zich op. Deze fase is bekend als de ‘stille periode’. Het is belangrijk dat de leerling hiervoor de tijd krijgt en niet tot spreken gedwongen wordt. Zorg er wel voor dat er op andere manieren gecommuniceerd wordt: gebruik lichaamstaal, ondersteunende gebaren, pictogrammen en wellicht Engels of een andere thuistaal.

Sommige leerlingen zijn vaak van locatie gewisseld en hebben vooral behoefte aan een gevoel van veiligheid om te kunnen wennen. Structuur geeft veiligheid in een onveilige situatie. Werk zoveel mogelijk met vaste routines (vooral in de onderbouw). Probeer een programma op te zetten waarmee de leerling aan de slag kan. Een idee is ook om de leerling op zijn/ haar eigen niveau in de thuistaal te laten werken en lezen, maar zorg dan altijd voor een terugkoppeling naar het Nederlands (via ouders of een mede-leerling).

De populatie op de scholen in Etten-Leur is divers en de diversiteit neemt toe. Het thema meertaligheid is gezien de groei van het aantal anderstaligen en door hernieuwde inzichten na onderzoek, actueler dan ooit. Wist je dat 80% van de mensen op de wereld meertalig is? Meertaligheid is de norm. Daarnaast streven we ook naar meertaligheid door leerlingen op de basisscholen naast het Nederlands ook Engels te leren. Waarom dan ook geen ruimte bieden aan andere talen, dan het Nederlands en Engels? Meertaligheid is belangrijk en heeft veel voordelen. Daar moeten we iets mee doen!

Wat houdt meertaligheid in?

Je bent meertalig, wanneer:

• je van verschillende talen een beetje of veel kennis hebt;
• je in sommige talen wel kan lezen, maar niet kunt schrijven;
• je een woord kunt omschrijven;
• je algemene/ specifiek kennis hebt over een taal afhankelijk wanneer/ waarom je een taal hebt geleerd.

Uit onderzoek blijkt dat het van belang is om aandacht te besteden aan de culturele meertalige diversiteit in jouw school of groep. Waarom moet je ruimte geven aan de thuistalen van de leerlingen?

De thuistaal van de kinderen moet worden gewaardeerd en functioneel worden ingezet, onder andere omdat:

• de kennis van de eigen taal is van belang bij het leren van een nieuwe taal;
• je zo beter kunt aansluiten op de voorkennis van het kind (beginsituatie);
• een goede (koppeling met de) thuistaal zorgt voor betere prestaties bij alle vakken;
• dit het taalbewustzijn (language-awareness) in de verschillende talen bevordert;
• het kind kan blijven communiceren met de familie (uit het herkomstland);
• het kind zich gezien en gewaardeerd voelt, want de thuistaal is immers een deel van je identiteit;
• het kind trots mag zijn op alle talen die hij/ zij heeft/ kent;
• een kind veel beter met zijn/ haar gevoelens kan omgaan, wanneer erover gesproken mag worden in thuistaal/ harttaal;
• het zorgt voor (meer) respect voor en betrokkenheid naar elkaar (openstaan voor nieuwe talen en culturen);
• het super leuk is als je als kind een keer de expert mag zijn!

Hoe kun je meer aandacht besteden aan meertaligheid van jouw leerlingen? Allereerst doe je dat door interesse te tonen in de thuistalen van de leerlingen en hun ouders. Daarnaast besteed je aandacht aan de meertaligheid van de kinderen door bijvoorbeeld: de kinderen de gelegenheid bieden om hun thuistaal te gebruiken bij het leren van een nieuw Nederlands woord, liedjes zingen in allerlei talen, door klanken uit verschillende talen te vergelijken, door kinderen te laten overleggen in de eigen taal etc.

Meertaligheid moet elke dag gevierd worden! TAEL heeft veel expertise hoe je de meertaligheid van jouw leerlingen kunt vieren en functioneel kunt inzetten in het onderwijs. Wil je aan de slag met meertaligheid van jouw leerlingen en ben je op zoek naar praktische tips, dan kun je kijken op onze pagina met achtergrondinformatie of je daar de informatie kunt vinden die je zoekt. Mocht je meer informatie of voorbeelden van taalvriendelijk onderwijs willen ontvangen, maak dan gebruik van het formulier op de contact-pagina.