Algemeen

Steeds meer kinderen stromen het basisonderwijs in met een vertraagde taalontwikkeling in de taal die op school gesproken wordt, de Nederlandse taal. Het belangrijkste kenmerk van een vertraagde taalontwikkeling is het hebben van een beperkte woordenschat. Een uitgebreide woordenschat is belangrijk om je goed te kunnen uitdrukken en anderen te begrijpen, wat van belang is bij de sociaal-emotionele ontwikkeling. Daarnaast vergemakkelijkt een grote woordenschat het verder uitbreiden van de woordenschat (=kennis) en is het bijzonder sterk gerelateerd aan leesvaardigheid en in het algemeen aan de schoolprestaties. Als leerlingen moeite hebben met begrijpend luisteren en begrijpend lezen heeft dat vooral te maken met het feit dat leerlingen te weinig woordkennis hebben en dus moeite hebben met het leren van nieuwe woorden. Een goede woordenschat is voorwaardelijk en is de basis voor schoolsucces. Niet alleen bij het vakgebied Nederlands, maar bij alle vakken op school.

De doelgroep voor de TAEL-ondersteuning zijn kinderen van 4 t/m 7 jaar met een vertraagde taalontwikkeling in de schooltaal. Hiervoor hebben we criteria opgesteld. Dit kunnen nieuwkomers zijn, maar ook kinderen die in Nederland geboren zijn. Doel van de extra begeleiding is de taalvaardigheid (in het Nederlands) te vergroten, voordat het onderwijs nog taliger en abstracter wordt. Bij TAEL werken we vooral aan woordenschatuitbreiding, maar ook aan: het verbeteren van de actieve luisterhouding, klankonderwijs (fonologisch bewustzijn), fonemisch bewustzijn, zinsbouw en woordleerstrategieën. Daarbij erkennen en waarderen we bij meertalige kinderen de thuistaal en waar mogelijk wordt er ruimte gegeven om de thuistaal in te zetten. Kijk voor meer informatie over het inzetten van de thuistaal bij Taalvriendelijk onderwijs, onderwijs aan meertaligen.

De ouderbetrokkenheid bij het leren van taal is een belangrijk onderdeel om de taalvaardigheid te vergroten. Ouders worden bij de begeleiding betrokken door ouders uit te nodigen voor een ouderbijeenkomst, waarin aan ouders wordt uitgelegd wat TAEL inhoudt. Ook worden ouders gevraagd één of meerdere keren aanwezig te zijn bij de taalondersteuning van hun kind. Alle kinderen krijgen een praatplaat en de woorden per thema mee naar huis met daarbij een tip hoe de ouders thuis met de kinderen en de woorden aan de slag kunnen. De ouders worden gevraagd met hun kind in de thuistaal te spreken; de taal, die zij best beheersen. Als school kun je ervoor kiezen om de ouders op de hoogte te houden van wat er bij de TAEL-ondersteuning wordt aangeboden, middels een app zoals Klasbord of Parro.

Op iedere brede school wordt bekeken hoe de TAEL-ondersteuning binnen de school kan worden vormgegeven, zodat het passend is en aansluit bij de werkwijze van de school/ scholen. Dit binnen de kaders, die we als TAEL-werkgroep hebben opgesteld. De intensieve taalondersteuning sluit altijd aan bij het taalaanbod/ de thema’s in de klas. De taalondersteuning zal geboden worden door een leerkracht of een leerkrachtondersteuner werkzaam binnen de school. Hij of zij zal daarin begeleid worden door de coördinator TAEL van Etten-Leur. Op deze manier vindt er professionalisering plaats binnen de scholen wat betreft het begeleiden van kinderen met een vertraagde taalontwikkeling. Het intensieve taalonderwijs vindt plaats tijdens reguliereschoolweken in een klein groepje buiten de groep.

Is er op jouw school nog geen taalondersteuning voor jonge kinderen en wil je hier meer over weten, maak dan gebruik van het formulier op de contact-pagina.

Ervaringen leerkrachten, taalondersteuners en ouders:
Leerkracht:
‘De leerlingen zijn erg gemotiveerd, laten graag zien wat ze geleerd hebben aan de andere leerlingen en gaan enthousiast mee met juf. De kinderen behalen goede resultaten, afgelopen periode zijn alle leerlingen zowel actief als passief vooruitgegaan op gebied van woordenschat. Het overzicht wat ik ontvang van de nul- en eindmeting is erg overzichtelijk en kan ik handig invoeren in de HGW’s van de leerlingen.’

Taalondersteuner: ‘De kinderen geven aan het leuk te vinden in de taalklas. Ik word heel blij van de vooruitgang van de woordenschat, de succeservaringen en het groeien van het zelfvertrouwen van de kinderen. Zo fijn ook dat we resultaten kunnen meten. Dit geeft een beter beeld van de woordenschat van het kind, waardoor we een rijker aanbod kunnen bieden.’

Ouder: ‘Door de taalles bij jou wil mijn zoontje nu ook heel graag eens gaan logeren!’

Uitstroombegeleiding vanuit de Eerste Opvang Anderstaligen door TAEL 

Werkend op de basisscholen merken we dat er behoefte is aan begeleiding voor leerkrachten, die een kind mogen verwelkomen in de klas, dat uitstroomt vanuit de Eerste Opvang Anderstaligen (EOA De Fontein). Om leerkrachten meer handvaten te bieden, wanneer zij een meertalig kind mogen verwelkomen in de klas, zijn er handreikingen geschreven (in samenwerking met ATO-Amstelveen) voor de onderbouw en voor de midden- en de bovenbouw. Deze handreikingen zijn op onze home-pagina te downloaden.

TAEL heeft onder andere als doel de expertise en leerkrachtvaardigheden op de scholen te vergroten met betrekking tot het geven van onderwijs aan meertalige leerlingen. Vanuit dit doel zijn wij, in samenwerking met Frederike Groothoff (Langwhich), gekomen tot 2 begeleidingsarrangementen, waaruit de ontvangende school een keuze kan maken, wanneer er een kind instroomt vanuit de EOA. Afhankelijk van het arrangement wat wordt gekozen, zal deze begeleiding meer of minder intensief zijn.

Wat doet de Fontein en kan de ontvangende school doen voor een warme overdracht?

De Fontein stuurt altijd een uitstroomrapportage naar de ontvangende school naar de IB-er van de reguliere ontvangende school.

In die uitstroomrapportage staan o.a.:

• handelingsadviezen vanuit de leerkracht voor de nieuwe leerkracht;
• de laatste toetsgegevens; voor uitstroom worden alle toetsen afgenomen;
• de contactgegevens van de leerkracht van de Fontein;
• en de contactgegevens van de IB-er van de Fontein.

De leerkracht of de IB-er van de ontvangende school neemt na een aantal weken contact op met de leerkracht of de IB-er van de Fontein. Het werkt verhelderend, wanneer de leerkrachten met elkaar contact hebben. De Fontein legt het initiatief, daarvoor bij de ontvangende (reguliere) basisschool.

De Fontein stuurt de rapportage van de intake, die zij met ouders hebben, niet door naar de vervolgschool. De reden daarvoor is dat de Fontein vaak niet zoveel informatie krijgt vanuit de intake met ouders. Dit komt a) door een mogelijke taalbarrière en b) omdat er in de intake ook veel organisatorische zaken doorgegeven moet worden. Vaak vertellen ouders in 10-minuten gesprekjes wel meer over hun voorgeschiedenis tegen leerkrachten. Deze informatie is vaak van groot belang voor de sociaal-emotionele ontwikkeling/ het welzijn van het kind. Dus ook dat is een reden om de leerkrachten met elkaar in contact te laten komen!

Daarbij geeft de Fontein aan dat het ook altijd mogelijk is om de leerling op de Fontein te komen observeren, voordat deze leerling bij jou op school begint. De observatie kan gedaan worden door de IB-er, maar als er ruimte is voor de leerkracht om mee te gaan, dan wordt dat aangeraden. Op die manier kun je zorgen voor een warme overdracht. Wat waarschijnlijk zal leiden tot minder hulpvragen van de leerkracht bij de begeleiding van deze leerling.

Ook is mogelijk om bekostiging aan te vragen voor kinderen die uitstromen naar regulier onderwijs en korter dan 4 jaar in Nederland zijn. Met deze gelden kun je het kind extra ondersteunen. Meer informatie hierover vind je bij bekostiging van nieuwkomers en inspectietoezicht. 

Het kan zijn dat je met een heel specifieke vraag zit. Over de begeleiding van een bepaalde leerling uit je groep, een methode waar je mee werkt of dat je een vraag hebt over de communicatie met ouders. Misschien kun je eerst even kijken of je op onze pagina met achtergrondinformatie een antwoord kunt vinden op je vraag. Kun je geen antwoord vinden op je vraag, maak dan gebruik van het formulier op de contact-pagina en gaan wij ons best doen deze vraag zo spoedig mogelijk te beantwoorden.

‘Taalbeleid is de structurele en strategische poging van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen met het oog op het bevorderen van hun algehele ontwikkeling en het verbeteren van hun onderwijsresultaten.’ (Van den Branden, K., (2010). Handboek taalbeleid basisonderwijs. Leuven: Acco, p.11)

De ene school in Etten-Leur heeft het taalbeleid op papier staan, terwijl de andere school nog zoekende is naar de juiste vorm. Wij als TAEL willen graag good-practices verzamelen en zo input geven voor het specifieke taalbeleid bij jullie op school. Daarnaast kunnen we ook meedenken en adviseren met de taalcoördinator op school in het goed opzetten van taalbeleid. Mogelijk kunnen we hierin samenwerken met een aantal taalcoördinatoren binnen Etten-Leur. Mocht je hierin interesse hebben of heb je ideeën om een samenwerking tussen de diverse taalcoördinatoren op te zetten? Maak dan gebruik van het formulier op de contact-pagina.

De projectgroep TAEL wil studie(mid)dagen organiseren over onderwijs aan meertalige leerlingen en leerlingen met een vertraagde taalontwikkeling. Deze dagen zullen georganiseerd worden voor het personeel van de scholen in Etten-Leur. In oktober 2019 is er bijvoorbeeld een studiemiddag en -avond geweest over het belang van klankonderwijs en hoe geef je een goede klankles. In het schooljaar 2021-2022 willen we een studiemiddag organiseren over meertaligheid en taalvriendelijk onderwijs.

Mocht je suggesties hebben voor inspirerende sprekers, of andere ideeën hebben over de invulling van een studiedag, maak dan gebruik van het formulier op de contact-pagina.

Ook is het mogelijk om alleen voor jouw school mee te denken over de invulling van een studiemiddag. In samenspraak met de IB-er en het MT kunnen we een studiemiddag ontwikkelen voor het gehele team of een specifieke bouw van jullie school. Je kunt denken aan een training op het gebied van het functioneel inzetten van de thuistalen van de leerlingen, hoe creëer je een taalrijke omgeving, informatie over het werken als taalvriendelijke school of bijvoorbeeld woordenschatdidactiek. Maak dan gebruik van het formulier op de contact-pagina.

In Etten-Leur zijn meerdere initiatieven rondom opgroeien, opvoeden en onderwijzen van kinderen met een vertraagde taalontwikkeling en/ of meertalige kinderen. Om er voor te zorgen dat alle initiatieven zichtbaar zijn (voor de scholen) in Etten-Leur en dat er uitwisseling en samenwerking plaatsvindt, willen wij als TAEL op de hoogte zijn van uw initiatief op taalgebied. Op deze manier houden wij overzicht over alle initiatieven binnen Etten-Leur en kunnen we scholen daarover informeren. Door verbindingen te leggen, zorgen we ervoor dat alle initiatieven zichtbaar en toegankelijk worden voor een zo groot mogelijke groep.

Maak gebruik van het formulier op de contact-pagina om ons op de hoogte stellen van uw initiatief op taalgebied. Wij nemen dan graag contact op met u.

De populatie op de scholen in Etten-Leur is divers en de diversiteit neemt toe. Het thema meertaligheid is gezien de groei van het aantal anderstaligen en door hernieuwde inzichten na onderzoek, actueler dan ooit. Wist je dat 80% van de mensen op de wereld meertalig is? Meertaligheid is de norm. Daarnaast streven we ook naar meertaligheid door leerlingen op de basisscholen naast het Nederlands ook Engels te leren. Waarom dan ook geen ruimte bieden aan andere talen, dan het Nederlands en Engels? Meertaligheid is belangrijk en heeft veel voordelen. Daar moeten we iets mee doen!

Wat houdt meertaligheid in?

Je bent meertalig, wanneer:

• je van verschillende talen een beetje of veel kennis hebt;
• je in sommige talen wel kan lezen, maar niet kunt schrijven;
• je een woord kunt omschrijven;
• je algemene/ specifiek kennis hebt over een taal afhankelijk wanneer/ waarom je een taal hebt geleerd.

Uit onderzoek blijkt dat het van belang is om aandacht te besteden aan de culturele meertalige diversiteit in jouw school of groep. Waarom moet je ruimte geven aan de thuistalen van de leerlingen?

De thuistaal van de kinderen moet worden gewaardeerd en functioneel worden ingezet, onder andere omdat:

• de kennis van de eigen taal is van belang bij het leren van een nieuwe taal;
• je zo beter kunt aansluiten op de voorkennis van het kind (beginsituatie);
• een goede (koppeling met de) thuistaal zorgt voor betere prestaties bij alle vakken;
• dit het taalbewustzijn (language-awareness) in de verschillende talen bevordert;
• het kind kan blijven communiceren met de familie (uit het herkomstland);
• het kind zich gezien en gewaardeerd voelt, want de thuistaal is immers een deel van je identiteit;
• het kind trots mag zijn op alle talen die hij/ zij heeft/ kent;
• een kind veel beter met zijn/ haar gevoelens kan omgaan, wanneer erover gesproken mag worden in thuistaal/ harttaal;
• het zorgt voor (meer) respect voor en betrokkenheid naar elkaar (openstaan voor nieuwe talen en culturen);
• het super leuk is als je als kind een keer de expert mag zijn!

Hoe kun je meer aandacht besteden aan meertaligheid van jouw leerlingen? Allereerst doe je dat door interesse te tonen in de thuistalen van de leerlingen en hun ouders. Daarnaast besteed je aandacht aan de meertaligheid van de kinderen door bijvoorbeeld: de kinderen de gelegenheid bieden om hun thuistaal te gebruiken bij het leren van een nieuw Nederlands woord, liedjes zingen in allerlei talen, door klanken uit verschillende talen te vergelijken, door kinderen te laten overleggen in de eigen taal etc.

Meertaligheid moet elke dag gevierd worden! TAEL heeft veel expertise hoe je de meertaligheid van jouw leerlingen kunt vieren en functioneel kunt inzetten in het onderwijs. Wil je aan de slag met meertaligheid van jouw leerlingen en ben je op zoek naar praktische tips, dan kun je kijken op onze pagina met achtergrondinformatie of je daar de informatie kunt vinden die je zoekt. Mocht je meer informatie of voorbeelden van taalvriendelijk onderwijs willen ontvangen, maak dan gebruik van het formulier op de contact-pagina.